Obowiązki informacyjne w systemach prawnych
W wielu systemach prawnych, takich jak Stany Zjednoczone, Kanada, Wielka Brytania, Francja i Niemcy, gdzie istnieje rozwinięty rynek franchisingu obejmujący wiele różnych branż, od restauracji po usługi finansowe. Jednakże, w ostatnich latach, franczyza zyskuje także na popularności w krajach rozwijających się, takich jak Indie, Brazylia, Chiny i Rosja, gdzie przedsiębiorcy coraz częściej sięgają po ten model biznesowy jako sposób na rozpoczęcie działalności gospodarczej z mniejszym ryzykiem.
Franczyza jest więc globalnym zjawiskiem biznesowym, obecnym na różnych rynkach na całym świecie. W tych państwach wprowadza się szczegółowo sprecyzowane obowiązki dla organizatorów sieci franczyzowych dotyczące udzielania informacji kandydatom na franczyzobiorców. Wiele krajów wprowadza obowiązek dostarczenia rozbudowanych informacji wstępnych dla potencjalnych kontrahentów w różnych rodzajach umów handlowych. Choć na pierwszy rzut oka może się wydawać, że taki wymóg będzie obciążeniem dla przedsiębiorców, w rzeczywistości przynosi on szereg korzyści.
Po pierwsze, zapewnienie pełnej i jasnej informacji potencjalnym partnerom handlowym pozwala na lepsze zrozumienie warunków umowy oraz uniknięcie późniejszych sporów czy nieporozumień. W ten sposób, obowiązek ten wspiera budowanie zaufania między partnerami handlowymi. Po drugie, wprowadzenie tego rodzaju wymogu nie hamuje rozwoju branż objętych tym obciążeniem, a wręcz przeciwnie, może przyczynić się do poprawy standardów i jakości usług świadczonych przez przedsiębiorstwa. Dostarczanie szczegółowych informacji wstępnych zmusza firmy do bardziej szczegółowego przemyślenia swojej oferty i podejścia do klienta. Należy również zauważyć, że wprowadzenie tego rodzaju regulacji nie skutkuje drastycznym wzrostem kosztów działalności. Przeciwnie, może to prowadzić do optymalizacji procesów biznesowych oraz zmniejszenia ryzyka nieporozumień czy konfliktów z klientami.
Przykłady regulacji
1. Ustawa o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych
Warto przyjrzeć się rozdziałowi 6 pt. dotyczącemu obowiązków informacyjnych wobec podróżnych oraz umowie o udział w imprezie turystycznej z 24.11.2017 r. Jest to przykład regulacji nakładającej szczegółowe wymagania dotyczące udzielania informacji w określonych branżach.
2. Ustawa o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego
Rozdział 5 pt. dotyczący obowiązków dewelopera przed zawarciem umowy deweloperskiej z 16.09.2011 r. stanowi kolejny przykład regulacji, które mają na celu zapewnienie przejrzystości i ochrony dla konsumentów.
3. Ustawa o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych
Rozdział 2 pt. dotyczący postępowania z dokumentami informacyjnymi związanymi z ofertą publiczną lub ubieganiem się o dopuszczenie papierów wartościowych lub innych instrumentów finansowych do obrotu na rynku regulowanym z 29.07.2005 r. jest istotnym punktem odniesienia dla przepisów regulujących informacje w dziedzinie finansów i inwestycji.
Korzyści płynące z obowiązku przygotowania prospektu informacyjnego
Wprowadzenie obowiązku przygotowania prospektu informacyjnego dla organizatorów sieci franczyzowych przynosi szereg korzyści. Po pierwsze, ma to na celu zapewnienie rzetelnych informacji przyszłym kontrahentom, co pełni funkcję ochronną dla obrotu gospodarczego. Jednocześnie, nie powinno to stanowić nadmiernego obciążenia dla uczciwych organizatorów sieci, którzy zazwyczaj dysponują standardowymi umowami oraz materiałami szkoleniowymi. Zdaniem prof. Rafała Adamusa z Uniwersytetu Opolskiego przepis regulujący franczyzę na gruncie prawa polskiego mógłby mieć następujące brzmienie:
"Prospekt informacyjny organizatora sieci franczyzowej organizowanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bez względu na prawo rządzące umową, zawiera w szczególności:
1) Dane dokładnie identyfikujące organizatora sieci, w tym dane o wpisie organizatora sieci do właściwego rejestru, numer NIP organizatora sieci (jeżeli taki posiada), informację o osobach uprawnionych do reprezentowania organizatora sieci;
2) Opis działalności franczyzowej organizatora sieci i jej dotychczasową historię (a w tym datę rozpoczęcia działalności organizatora sieci), w tym liczbę zawartych umów franczyzowych i liczbę czynnych umów franczyzowych według danych nie późniejszych niż trzy miesiące przed datą przedstawienia prospektu informacyjnego;
3) Informację, czy organizator sieci działa na podstawie umowy z pierwotnym organizatorem sieci (informacja o subfranczyzie);
4) Informacje o organizatorze sieci i podmiotach pozostających z nim w stosunku zależności lub dominacji, jak również o podmiotach powiązanych;
5) Sprawozdania finansowe organizatora sieci za przynajmniej dwa ostatnie lata obrotowe, z tym, że organizator sieci może przedstawić dwa ostatnie publikowane sprawozdania finansowe;
6) Informację o sprawach sądowych dotyczących franczyzy, które kwestionują system franczyzowy lub mogą zagrozić funkcjonowaniu franczyzy i których stroną jest organizator sieci lub podmioty z nim powiązane;
7) Szczegółowy opis zasad działalności sieci franczyzowej oraz ogólny opis działalności, która ma być wykonywana przez franczyzobiorcę;
8) Wynagrodzenie organizatora sieci, w tym także wszelkie formy wynagrodzenia pośredniego;
9) Opis profilu idealnego franczyzobiorcy, w tym wymogi co do ewentualnego wcześniejszego doświadczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej, poziomu wykształcenia i innych cech, które franczyzobiorca musi lub powinien posiadać;
10) Wymogi dotyczące bezpośredniego i osobistego zaangażowania franczyzobiorcy w prowadzenie działalności franczyzowej;
11) Szczegółowe informacje o całkowitych, szacunkowych nakładach inwestycyjnych niezbędnych do poniesienia celem rozpoczęcia działalności franczyzowej;
12) Szczegółowe informacje o szacunkowej wartości zapasów towarów, jeżeli dotyczy to danej działalności i warunków płatności za nie;
13) Szczegółowe informacje na temat zobowiązania franczyzobiorcy do zakupu wszelkich towarów lub usług wymaganych do rozpoczęcia lub prowadzenia działalności franczyzowej;
14) Szczegółowe informacje o zakresie pomocy dla franczyzobiorcy, w tym w szczególności o innowacjach technologicznych, szkoleniach franczyzobiorców i pracowników (w tym o czasie ich trwania, treści i kosztach), o podręcznikach franczyzowych;
15) Informację na temat pomocy ze strony organizatora sieci w analizie i wyborze lokalizacji, w której działalność franczyzowa ma być wykonywana;
16) Szczegółowe informacje o nadzorze nad sposobem wykonywania działalności franczyzowej przez franczyzobiorcę, w tym o zakresie dokumentów i danych jakie będzie obowiązany udostępniać franczyzobiorca;
17) Szczegółowe informacje o znaku towarowym i innych prawach własności intelektualnej związanych z działalnością franczyzową, które będą wykorzystywane przez franczyzobiorcę;
18) Szczegółowe informacje na temat sposobu postępowania z know-how w zakresie produktów, procesów lub zarządzania oraz poufnych informacji związanych z przemysłem, handlem, finansami po rozwiązaniu umowy;
19) Szczegółowe informacje o zakazie konkurencji obowiązującym franczyzobiorcę po rozwiązaniu umowy;
20) Pełną kopię standardowej umowy franczyzowej (i ewentualnej umowy przedwstępnej), która ma zostać zawarta z franczyzobiorcą;
21) Określenie zasad przejścia praw i obowiązków z umowy franczyzy, zasad dziedziczenia, zasad dopuszczalności zmian składu wspólników franczyzobiorcy bez zgody organizatora sieci i inne podobne ograniczenia, jeżeli istnieją;
22) Zdarzenia, które spowodują nałożenie kar umownych, innych obciążeń lub wypłatę odszkodowania i ich odpowiednich kwot; 23) Informacje, czy franczyzobiorca będzie zobowiązany do minimalnych kwot zakupu towarów lub usług od organizatora sieci lub osób wyznaczonych przez organizatora sieci oraz o możliwości i warunkach odmowy przyjęcia produktów lub usług wymaganych przez organizatora sieci;
24) Informację, czy istnieje stowarzyszenie lub inna organizacja zrzeszająca franczyzobiorców;
25) Okres obowiązywania umowy franczyzowej i warunki jej przedłużenia, jeżeli są przewidziane;
26) Wysokość wszelkich bieżących opłat przypadających do zapłaty przez franczyzobiorcę na rzecz organizatora sieci lub osoby trzeciej przez niego wskazanej, z wyszczególnieniem tytułów zapłaty, a w tym w szczególności bieżące wynagrodzenie organizatora sieci, czynsz za udostępnione do korzystania rzeczy, w tym opłaty z tytułu najmu lokalu i minimalne ubezpieczenie;
27) Określenie, czy organizator sieci może czerpać zyski z podnajmu lokalu franczyzobiorcy (gdy franczyzobiorca podnajmuje lokal od organizatora sieci)”.
Zaproponowany przepis regulacyjny wyraźnie określa szeroki zakres informacji, które powinny być zawarte w prospekcie informacyjnym organizatora sieci franczyzowej działającej na terytorium Polski. Obejmuje to kluczowe informacje dotyczące organizatora sieci, jego historii, sytuacji finansowej, a także szczegółowe aspekty związane z umową franczyzową i funkcjonowaniem franczyzowego modelu biznesowego.
1. Propozycja regulacyjna dąży do zapewnienia pełnej przejrzystości w relacjach między organizatorem sieci a potencjalnymi franczyzobiorcami. Dzięki dostarczeniu szczegółowych informacji, potencjalni franczyzobiorcy mogą dokładnie ocenić ryzyko i korzyści związane z podjęciem współpracy.
2. Określenie tak szerokiego zakresu informacji w prospekcie informacyjnym ma na celu ochronę interesów franczyzobiorców przed niewłaściwymi praktykami organizatorów sieci. Umożliwia to potencjalnym franczyzobiorcom dokładne zrozumienie warunków umowy oraz ryzyk związanych z prowadzeniem działalności franczyzowej.
3. Propozycja regulacyjna pomaga w standaryzacji procesu informacyjnego dla wszystkich organizatorów sieci franczyzowej, co ułatwia porównywanie różnych ofert oraz minimalizuje ryzyko pominięcia istotnych informacji przez organizatorów sieci.
4. Określenie tak szczegółowych wymagań co do zawartości prospektu informacyjnego zapewnia franczyzobiorcom pewność co do dostarczenia niezbędnych informacji przez organizatora sieci. Dodatkowo, umożliwia to potencjalnym franczyzobiorcom skorzystanie z odpowiednich środków prawnych w przypadku niedotrzymania tych wymagań.
Tym samym, propozycja regulacyjna stanowi krok w kierunku zwiększenia przejrzystości i ochrony interesów franczyzobiorców w Polsce. Jednakże, należy równocześnie pamiętać o potrzebie zachowania elastyczności w przepisach, aby uniknąć nadmiernego obciążenia administracyjnego dla organizatorów sieci franczyzowej
Wpływ przepisów prawnych na tworzenie prospektu informacyjnego
Uregulowania dotyczące prospektu informacyjnego powinny mieć podstawę w normach prawa publicznego. Jest to istotne, gdyż umowne wyłączenie obowiązku dostarczenia wszystkich wymaganych przez prawo informacji, nawet poprzez wybór prawa obcego dla umowy franczyzy (co miało miejsce w przypadku prawa włoskiego), nie powinno być dopuszczone. Brak zapewnienia pełnej i rzetelnej informacji przez organizatora sieci lub udzielanie nieprawdziwych danych powinno być traktowane jako działanie nieuczciwe w konkurencji.
Znaczenie terminu doręczenia prospektu informacyjnego
Termin doręczenia prospektu informacyjnego jest kluczowy dla zachowania uczciwości w relacjach biznesowych. Włoski ustawodawca przyjął 30-dniowy okres na zapoznanie się z prospektem, co umożliwia odpowiednią ocenę treści dokumentu przez potencjalnego franczyzobiorcę. Jednakże istnieje potrzeba elastyczności w ustalaniu tego terminu, jednak nie krótszego niż 14 dni, aby zagwarantować dostateczną ilość czasu na dokładne przeanalizowanie informacji zawartych w prospekcie.
Podsumowanie
Regulacje dotyczące prospektu informacyjnego dla organizatorów sieci franczyzowych mają istotne znaczenie dla równowagi i przejrzystości w relacjach biznesowych. Poprzez zapewnienie rzetelnych informacji oraz ochronę interesów wszystkich stron umowy franczyzowej, tworzą one korzystne warunki dla rozwoju tej formy biznesu. Istniejące przykłady regulacji w różnych dziedzinach prawnych stanowią punkt odniesienia dla dalszych działań legislacyjnych mających na celu zwiększenie transparentności i bezpieczeństwa w tym obszarze.
Monika Mielnik-Kurek, ekspertka zajmująca się m.in. prawnymi aspektami umowy franczyzy
