Czy spożycie napoju na miejscu w lokalu gastronomicznym - przy założeniu, że klient otrzyma napój w opakowaniu kaucyjnym - wymaga naliczenia kaucji?
Andrzej Gantner, wiceprezes Polskiej Federacji Producentów Żywności: Odpowiedź jest prosta. Lokal, który kupuje napoje w hurtowni, płaci tam kaucję. Aby ją odzyskać ma dwa rozwiązania: albo naliczyć klientowi kaucję i ten będzie mógł zrobić z butelką, co mu się podoba, czyli np. wynieść na zewnątrz; albo jej nie naliczać, ale wtedy albo zafunduje ją klientowi, albo podejmie próbę odzyskania butelki.
Taka sama zasada obowiązuje od dawna przy zakupie zwrotnych butelek szklanych. Kiedy się zamawia w restauracji napój w butelce zwrotnej, to kelner często od razu go nalewa i zwykle zabiera ze stołu butelkę.
W przypadku objętych kaucją puszek czy butelek PET tego typu rozwiązanie też jest konieczne. Kaucja na szczęście będzie podążać za produktem - bez tego mielibyśmy ogromny problem z fraudami na poziomie miliardów złotych. Obecnie nie da się uciec od kaucji i dzięki temu system jest szczelny.
Tomasz Suligowski, prezes zarządu OK Operator Kaucyjny: Apeluję tu do klientów o zdrowy rozsądek: aby nie przynosić do restauracji czy barów butelek po napojach zakupionych wcześniej w sklepie. Restauracja nie powinna być miejscem zbiórki.
Piotr Okurowski, prezes zarządu Kaucja.pl - Krajowy System Kaucyjny: To ja jeszcze dodam, że horeca musi zapłacić kaucję i rzeczywiście może jej nie naliczać klientowi, ale też może swobodnie utworzyć punkt zbiórki, czyli zbierać opakowania, podpisać umowę z operatorem i oddawać mu butelki, odzyskując całość kaucji.
Jakie rozwiązania logistyczne ma już przygotowane operator PSK? Jak będzie odbierał i rozliczał opakowania?
Jakub Ogórek, prezes zarządu Polski System Kaucyjny: System mamy gotowy. PSK oferuje szeroką gamę rozwiązań, od logistyki zwrotnej po dedykowane odbiory. Z każdym dystrybutorem i większą siecią staramy się podejść do uzgodnień indywidualnie.
Proszę pamiętać, że ten system będzie ewoluował w czasie i tak samo będą ewoluowały harmonogramy odbioru i zbiórki. Nasz cel: aby w sklepach nie było bałaganu i nieprzyjemnego zapachu - preferujemy logistykę zwrotną.
System musi być tak zorganizowany, aby był efektywny kosztowo. Powinien być jak najtańszy, żeby nie był kolejnym impulsem inflacyjnym, i takie rozwiązania oferujemy. Nasi handlowcy i logistycy są w kontakcie ze wszystkimi zainteresowanymi. Zapraszam też do kontaktu poprzez naszą infolinię.
Prowadzę aptekę. Czy będę musiała przyjmować butelki zwrotne?
Jakub Ogórek, prezes zarządu Polski System Kaucyjny: Apeluję do klientów, żeby tego nie robić. Wszyscy jesteśmy ludźmi, więc nie utrudniajmy aptekarzom pracy, bo oni dbają o nasze zdrowie. Przynoszenie do aptek np. butelek po piwie jest niezdrowym pomysłem. Podejmijmy ten rodzaj umowy społecznej. Apteka sprzedająca napój w systemie kaucyjnym powinna jednak naliczać kaucję.
Czy jeśli klient krajowy dokona eksportu, czy może jakoś odzyskać kaucję a wprowadzający "wyciągnąć" te produkty z raportu wprowadzeń?
Piotr Okurowski, prezes zarządu Kaucja.pl - Krajowy System Kaucyjny: Na to są procedury. W przypadku eksportu udokumentowanego poprawnie, zgodnie z przyjętymi procedurami, i umową zawartą między wprowadzającym a operatorem, takie odzyskanie kaucji jest jak najbardziej możliwe.
Magdalena Markiewicz, prezes zarządu PolKa - Polska Kaucja: Trzeba jednak zwrócić uwagę, gdzie ten eksport się dokona. Bo jeśli on będzie na inny kontynent, to zapewne ta butelka nie wróci. Natomiast jeśli są to kraje sąsiadujące z Polską, to ona może wrócić do systemu kaucyjnego i zostanie drugi raz wypłacona. W związku z tym my jako operatorzy zalecamy przy eksporcie, żeby zmieniać kody EAN, czyli żeby mieć dedykowane kody na poszczególne kraje, co pomoże uszczelnić system i nie pozwoli na defraudacje.
Jak precyzyjnie liczyć powierzchnię sprzedaży w lokalu gastronomicznym? Co z sezonowymi ogródkami?
Jakub Ogórek, prezes zarządu Polski System Kaucyjny SA: Jeśli ktoś ma licencję gastronomiczną, to moim zdaniem powinno się liczyć przestrzeń przy barze i wokół kasy. Jeśli ktoś ma licencję detaliczną - np. nad morzem w punktach sezonowych - to liczymy powierzchnię sprzedaży. Tu liczę na zdrowy rozsądek inspektorów.
Opakowania szklane wielokrotnego użytku - czy nawet lokale o powierzchni poniżej 200 mkw. automatycznie przystępują do systemu kaucyjnego i staną się ich punktem zbiórki? Jeśli tak, czy obecni dystrybutorzy będą odbierać te butelki na dotychczasowych zasadach?
Jakub Ogórek, prezes zarządu Polski System Kaucyjny: Tak. Jako największy reprezentant firm wprowadzających do użytku butelki szklane potwierdzam, że utrzymujemy obecny system. Od 1 stycznia 2026 r. - jeżeli będziecie mieć w ofercie butelkę wielokrotnego użytku i lokal poniżej 200 mkw., to będzie musieli przystąpić do systemu kaucyjnego.
Czy po 1 października będzie można oddawać "stare" butelki zwrotne przy zakupie piwa, gdy w sprzedaży będzie już tylko piwo w "nowych" butelkach, czyli objętych nowym systemem kaucyjnym? Czy można wtedy nie zapłacić kaucji?
Jakub Ogórek, prezes zarządu Polski System Kaucyjny: Przewidujemy tu system przejściowy. Będziemy rozliczać w imieniu producentów jedne i drugie. Nie wyobrażamy sobie, żeby nagle postawić 32 skrzynki i jeszcze prosić handel, żeby segregował opakowania na butelki kaucyjne i nie, bo wszyscy oszalejemy. Wszyscy wiodący operatorzy zgadzają się na to.
Czy jako konsument mogę mieć narzucony sposób odbioru kaucji? W tej chwili regularnie oddaję butelki do butelkomatów Lidla, ale kaucję mogę jedynie odzyskać w konkretnym sklepie jako rabat na zakupy. Czy w tych urządzeniach będzie możliwy zwrot gotówki?
Tomasz Suligowski, prezes zarządu OK Operator Kaucyjny: Dzisiaj to jest rabat, nie kaucja. Dziś automaty nie oddają gotówki, choć w przyszłości będzie możliwy zwrot kaucji na kartę czy na telefon. Za wydany bon będzie można odzyskać gotówkę przy kasie tylko w tym sklepie, w którym ten bon został wydany. Butelki można będzie oddać w dowolnym punkcie handlowym bez paragonu.
Konrad Robak, dyrektor zarządzający TOMRA Collection Polska: Ustawa mówi jasno: klient ma mieć możliwość odzyskania gotówki. Zwrot na kartę jest możliwy, na świecie funkcjonują takie rozwiązania. Nie wiem tylko, czy w tej chwili jest taka potrzeba rynku.
Dlaczego ustawodawca nie wprowadził czasowego, obowiązkowego odbioru własnych butelek zwrotnych po piwie przez grupy piwowarskie bez okazywania paragonu i oczywiście za wypłatą pełnej kaucji?
Jakub Ogórek, prezes zarządu Polski System Kaucyjny: Nie chcę odpowiadać za ustawodawcę, ale my zapewniamy okres przejściowy. Butelki bez znaku kaucji będzie można zwrócić w ramach obecnych dobrowolnych systemów depozytowych. W tym przypadku będzie obowiązywał obecny system paragonowy i stawka kaucji naliczona indywidualnie przez producenta. Dopiero te nowe butelki będą miały jednolitą stawkę kaucji.
Czy konsekwencje prawne o braku przygotowania sklepu do systemu kaucyjnego będą skutkować: nakazem, sankcjami czy odpowiedzialnością cywilną?
Magdalena Markiewicz, prezes zarządu PolKa – Polska Kaucja: Prosiliśmy panią minister, żeby w tym pierwszym okresie nie karać, lecz edukować i dać szansę na poprawę niż nakładać sankcje. Mam nadzieję, że tak właśnie będzie.
Czy od nieodpłatnych wydań napojów trzeba pobrać kaucje? Czy przewidziane są jakieś wyjątki w ustawie?
Magdalena Markiewicz, prezes zarządu PolKa – Polska Kaucja: Ustawodawca przewidział kilka sytuacji, kiedy kaucja może być nie naliczana. Przykładem są chociażby banki żywności.
Piotr Okurowski, prezes zarządu Kaucja.pl - Krajowy System Kaucyjny: Dodam, że napoje przekazywane bezpłatnie będą posiadać inne kody kreskowe, niż te same napoje podlegające sprzedaży, co w konsekwencji spowoduje, że nie zostaną one objęte systemem kaucyjnym. Dokładnie takie uregulowania są zawarte w niektórych zezwoleniach operatorów jak też powinny być przedmiotem umowy pomiędzy wprowadzającym a operatorem. Pamiętajmy, że z darmowych napojów powstaną takie same odpady opakowaniowe, jak z tych sprzedawanych, a zatem niezbędne jest zapewnienie finansowania dla procesów ich dalszego zagospodarowania.
Co dzieje się z kaucją za produkty, które się przeterminują? Skoro produkt musi zostać zutylizowany, to co z kaucją? W jaki sposób firma może ją odzyskać?
Piotr Okurowski, prezes zarządu Kaucja.pl - Krajowy System Kaucyjny: Pytanie ma wiele wymiarów w zależności od tego, na jakim etapie dystrybucji doszło do przeterminowania produktu. Co do zasady kaucja jest naliczana i pobierana na każdym etapie dystrybucji. Jeżeli na którymś z etapów dojdzie do przeterminowania się produktu należy postępować zgodnie z ustalonymi i przyjętymi z dostawcą zasadami postępowania z takim produktem.
Jak kwestia kaucji zostanie rozwiązana w przypadku vendingu? Automaty będą pobierać kaucję, ale gros opakowań z tych maszyn na terenie szkół, szpitali czy galerii handlowych trafi do klasycznego kosza. Czy właściciel automatu vendingowego może obawiać się jakiś kar z tego tytułu?
Piotr Okurowski, prezes zarządu Kaucja.pl - Krajowy System Kaucyjny: System kaucyjny polega na tym, że przy sprzedaży napojów w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym pobiera się kaucję, która jest zwracana użytkownikowi końcowemu w momencie zwrotu pustego opakowania. Oznacza to, że każda sprzedaż napojów w opakowaniach objętych systemem będzie wymagać pobrania kaucji. W konsekwencji operator vendingowy oferujący napoje w opakowaniach objętych kaucją powinien przystąpić do systemu kaucyjnego jako sprzedawca napojów. Ustawa nie zwalnia sprzedaży przez urządzenia vendingowe z obowiązku pobierania kaucji.
Sprzedawca vendingowy - jeżeli tylko sprzedaje produkty z maszyn vendingowych, a nie prowadzi punktu zbiórki - nie ma żadnego obowiązku zawierania umowy z podmiotem reprezentującym/operatorem systemu kaucyjnego. Musi jednak pobierać kaucję przy sprzedaży napojów w opakowaniach kaucyjnych. Nie musi jednak, choć oczywiście może odbierać puste opakowania i zwracać kaucję.
Jeżeli sprzedawca pobiera kaucję, powinien także prowadzić ewidencję (papierową lub elektroniczną), z podziałem na lata kalendarzowe, obejmującą liczbę nabytych i sprzedanych produktów w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym.
Wciąż możesz obejrzeć debatę na naszym kanale na YouTube. Zachęcamy też do zapoznania się z naszym "Przewodnikiem po systemie kaucyjnym", w którym sukcesywnie staramy się przybliżyć wiedzę o systemie kaucyjnym i rozwiać choć część wątpliwości.
